Kort even schetsen: eind vorig jaar nam ik ontslag. Ik was toen projectcoördinator bij een internationale ngo en ondersteunde universiteiten en hogescholen om langetermijnsprojecten rond duurzaamheid te runnen. De job deed ik immens graag, maar de werkomstandigheden werden hoe langer hoe meer een last op mijn schouders. Dus nam ik na veel wikken en wegen de beslissing om zelf op te stappen. Een beslissing die iedereen heel moedig noemt, maar toch vaak voor twijfel heeft gezorgd. Want je zegt er natuurlijk ook heel wat zekerheid mee op.

Daar was ik dan, op 6 weken opzegtermijn na bijna werkloos en zonder andere uitzichten. Ik begon meteen met zoeken naar een nieuwe job. Daarvoor nam ik de volgende drie stappen:

1) jobs zoeken

2) solliciteren voor die jobs

3) opvolgen van de sollicitaties

Belangrijk om te weten is dat je doorheen je zoektocht met alle drie de stappen tegelijk bezig zal zijn omdat je op meerdere paarden tegelijk wedt. Tenzij je dat niet doet en meteen touche hebt, maar da’s een risico.

1. jobs zoeken

Stap 1 is het aftasten van de arbeidsmarkt, ofwel het onderzoeken van de opties.

Zo bezocht ik voornamelijk vacaturewebsites. In mijn branche was 11.be daarvoor uiterst geschikt, en die biedt ook een wekelijkse mail aan met de meest recent toegevoegde vacatures.

Daarnaast updatede ik mijn LinkedIn profiel naar #opentowork. Met die optie kan je ook vragen dat LinkedIn jou vacatures aanbeveelt, op basis van je voorkeuren en interesses. Sowieso helpt het om de juiste vaardigheden in je profiel te hebben staan.

Ten slotte stelde ik oud-collega’s en conculega’s op de hoogte van mijn nakend vertrek, met de boodschap dat ze mij altijd passende jobaanbiedingen mochten doorsturen.

Wanneer ik nu terugkijk op mijn aanpak, heb ik enkele tips voor wie zich in een gelijkaardige situatie bevindt.

Tip 1.1: bepaal voor jezelf je zoekrichting

Weet waar je naar zoekt en hoe dit verschilt van je huidige job, als je niet vers van de schoolbanken komt. Meerdere zoektermen zijn prima als je jezelf nog niet teveel wil limiteren. Zo kan je de vraag stellen:

• Wil ik iets doen met mijn studies?
• Met mijn verworven vaardigheden? Met vaardigheden die ik wil ontwikkelen?
• Heb ik een voorkeur van sector? Van type bedrijf, groot of klein?
• Op welke locatie wil ik werken?
• Spreekt kantoorwerk, thuiswerk of een combinatie mij aan?
• Wil ik voltijds of deeltijds werken?
• Als net afgestudeerde kan je ook reflecteren over welke onderdelen binnen je studie jou het meest interesseerden: bepaalde vakken, thesis, de stage, groepswerk (lol)…

Door deze vragen te beantwoorden, zal je merken dat sommige zaken een no go zijn, voor andere sta je meer open. Voor mij had projectmatig werk met veel autonomie een grote aantrekkingskracht, en dan liefst voor een kleine tot middelgrote organisatie (geen multinationals) met duurzame en sociale waarden. Ik had net 3 jaar uitsluitend van thuis uit gewerkt, en er was goesting om mijn nieuwe collega’s toch op regelmatige basis te zien. Ik wou meer tijd voor plan a, en zocht ik iets tussen 50% en 80% VTE, wat staat voor voltijds equivalent. Ook merkte ik dat een vast contract geen must was omdat ik wel nog van meerdere professionele ervaringen wil proeven, en dat een tijdelijk contract, bv. voor een ouderschapsvervanging, dus best aantrekkelijk leek. Tot slot wou ik echt op korte termijn een job, niet alleen omdat ik weinig zin had om langdurig werkloos te zijn, maar ook omdat mijn bijberoep anders in het gedrang zou komen.

Tip 1.2: sta jezelf dan toe om kieskeurig te zijn

Solliciteren slurpt veel tijd en energie. Solliciteren voor iets dat je eigenlijk minder aanspreekt (of dus buiten je zoekrichting ligt), is zonde. Naarmate je zoektocht langer duurt, kan je je scope verbreden of verleggen. Zo was ik vooral op zoek naar projectmanagement functies binnen de sector van duurzame ontwikkeling. Het aantal organisaties is vrij beperkt, en dit soort jobs zijn bijna altijd 4/5e of fulltime. Later ben ik dan iets breder gaan kijken, bijvoorbeeld naar bedrijven die niet per se duurzaamheid als activiteit maar wel als waarde hadden.

Tip 1.3: vraag actief naar aanbevelingen en doorverwijzingen

Aan je collega’s, klanten, medestudenten, professoren… Dat kan een kort tekstje zijn op LinkedIn, een mail waarin iemand jou aan iemand anders voorstelt, een uitnodiging voor een netwerkevenement… Veel mensen staan open om je te helpen, maar je moet het wel vragen.

Tip 1.4: informeer jezelf over je status

Dit is heel specifiek voor mensen in mijn situatie, maar ik had me niet goed geïnformeerd over de problemen die ik me als ontslagnemende bijberoeper op de hals haalde. Je moet namelijk ook een hoofdberoep hebben, wat gelijk staat aan minimaal halftijds werken, ofwel 235 uur presteren op kwartaalbasis. Dit om die status en de bijkomende voordelig lage sociale tarieven te behouden. Een telefoontje, rekensommetje en paniekaanvalletje later, leerde mij dat ik best heeeel snel weer aan de bak ging. Anders zou ik van plan a mijn hoofdberoep moeten maken en daarvoor het tienvoudige aan belastingen ophoesten. 

tip 1.5: plan specifiek momenten in om te “swipen” en beperk je daartoe

Zo bescherm je jezelf tegen overweldiging en keuzestress maar ook uitstelgedrag. Jobzoekers zijn er in vele vormen en maten. Je hebt mensen die enthousiast worden van vacatures. En er zijn mensen die erdoor ontmoedigd geraken. We swipen om ook eens op date te gaan. Daarom dat er vooral energie moet gaan naar reageren in plaats van het liken. Met andere woorden, voor werk moeten we aan het werk.

Pro tip: heb je niet meteen nieuw werk, schrijf je dan tijdig in als werkzoekende bij VDAB. Zoek ook goed uit of en hoe je een werkloosheidsuitkering kan krijgen. Als ontslagnemende had ik daar bijvoorbeeld geen (of toch niet meteen) recht op.

2. solliciteren voor je selectie

Na het onderzoek, volgt de actie! Je solliciteert voor de vacatures die je geselecteerd hebt. Start hier niet te laat mee. Hate to break it, maar je zal waarschijnlijk meerdere keren solliciteren voor je aan de bak gaat.

Het sollicitatieprocedure kort samengevat: Werkgevers plaatsen vacatures online, vaak met een deadline. In sommige gevallen word je zelf gecontacteerd, zoals door headhunters. Je solliciteert door je CV en een motivatiebrief, ofwel jouw antwoord op enkele vaste vragen, een essay of andere “proef” door te sturen. Daarna is het afwachten of je op gesprek mag. Afhankelijk van de werkgever zijn er een of meerdere gespreks- of evaluatierondes. Hiervoor kan er een voorbereiding van je gevraagd worden. Pas als je een concreet contractvoorstel krijgt, ben je zeker van je tewerkstelling. Het voorstel kan je aanvaarden met of zonder extra onderhandelen, of je kan het ook afwijzen.

Hier zijn enkele tips om door het bos de bomen te blijven zien:

Tip 2.1: organiseer jezelf

De kans is groot dat je meerdere sollicitaties lopende hebt. Om het overzicht te bewaren, raad ik aan om een mapje aan te maken op je computer, met daarin de subfolders “nog te solliciteren”, “gesolliciteerd” en “afgewezen”. Onder “nog te solliciteren” maak je voor elke potentiële sollicitatie een folder met de naam van het bedrijf en de deadline. Die deadline kan je extra meenemen in je agenda of takenlijst. In deze folder komt de vacature en andere info die je nodig hebt. Actie ondernomen? Dan verplaats je deze folder naar “gesolliciteerd”. Je bewaart dus het materiaal dat je doorstuurde, zoals je CV en motivatiebrief. Wanneer je een positieve reactie krijgt, kan je daar ook verdere voorbereidingen in kwijt. Wordt je kandidatuur ‘niet weerhouden’ zoals dat noemt in vaktermen, verplaats je de hele boel naar “afgewezen”.

Voorbeeld van een mappenstructuur om het overzicht te bewaren op je sollicitatieproces. Je maakt een mapje per sollicitatie met daarin de vacature, je CV en motivatiebrief en eventuele voorbereiding of extra informatie. Door de deadline in de titel te zetten kan je snel prioriteiten spotten. De mappen verplaats je naargelang je actie onderneemt en antwoord krijgt. 

Tip 2.2: bewaar de vacaturetekst offline

Simpel maar o zo belangrijk: kopieer de vacaturetekst of de vragen van het sollicitatieformulier in een Word document. Na de deadline verdwijnt de vacature vaak, terwijl je dit wel nodig hebt om het gesprek voor te bereiden. Vul je een online formulier in, maak dan zeker ook een kopie van je antwoorden. Zo kan je ook een beetje recycleren voor gelijkaardige sollicitaties.

Tip 2.3: houd de data in het oog

Anekdote: ik solliciteerde voor een functie die eigenlijk een jaar eerder openstond. Niet slim van die organisatie om de vacature vergeten af te sluiten, maar ook niet slim van mij om de jaartallen niet te checken en verder geen conclusies te trekken uit de website. Ik was dus meer dan een uur kwijt met solliciteren voor een job die er niet meer was.

Mispak je ook niet aan de deadline om te solliciteren. Het is wel heel jammer wanneer je op de valreep te laat indient.

Tip 2.4: pas op voor red flags

Een vacature zegt evenveel over het bedrijf dat ‘m uitstuurt als over de verwachtingen die ze hebben. Krijg je een raar gevoel bij het lezen ervan, dan is er 9 kansen op 10, inderdaad iets mis. Red flags die ik al tegengekomen ben:

• er is geen duidelijkheid over het sollicitatieproces, bijvoorbeeld wanneer je antwoord mag verwachten, wanneer de interviews zouden plaatsvinden of de startdatum van het contract
• er is geen info over hun werknemers op de website, bijvoorbeeld een “over ons” pagina
• het beschreven takenpakket is onduidelijk of heel omvangrijk
• er is geen info over het loon en/of andere voordelen
• het takenpakket staat niet in verhouding met de verloning of functietitel
• de eerste stap in de sollicitatie vergt buitensporig veel werk, bijvoorbeeld meerdere testen
• de vacature vermeldt flexibiliteit, maar legt niet uit in welke vorm dit wordt aangeboden (bv. glijdende werkuren, verantwoordelijkheden, vakantiepakket…)

Tip 2.5: schrijf een goede motivatiebrief

Vanzelfsprekend – ja, gemakkelijk – neen. Je CV is vrij droog. Je kan het wel opleuken met een tof design, maar waar het echt op aankomt, is je motivatiebrief. Een vlot geschreven tekst waarin je persoonlijkheid shinet en je vaardigheden nog harder. Eigenlijk wil je duidelijk maken waarom jij gemotiveerd bent voor deze job, en tegelijk de werkgever motiveren om jou uit te nodigen voor een gesprek. Ik heb er mijn tanden op stukgebeten. En dat terwijl ik zelf heel wat mensen heb aangeworven doorheen de jaren. Ik dacht dus dat ik wist hoe het moest, maar helaas. Er staat al heel veel online (zoals hier). Aanvullend enkele zaken die ik pas ingezien heb door te falen:

• Maak het heel persoonlijk. De werkgever wil vooral weten waarom je voor hen gaat en niet voor iemand anders (zelfs als doe je dat wel). Beter dus om een vage connectie aan te halen zoals “ik heb toen jullie event bezocht” dan een te objectieve onderbouwing “ik vind jullie interessant omdat” en de redenen aanhalen die ze zelf op hun website zetten. Je wil vermijden dat je brief inwisselbaar is met een andere kandidaat.
• Illustreer waarom je bepaalde dingen goed kan met concrete voorbeelden. Niet: “ik heb uitstekende project management skills”, maar “ik heb project X van begin tot einde in goede banen geleid, en dit door nauw samen te werken met zus en zo. Daarbij heb ik gebruik gemaakt van meerdere methodieken zoals Y en kon ik bouwen op mijn ervaring bij Z.”
• Enkele voorbeelden uitwerken betekent ook dat je geen plaats hebt om alles op je CV te vermelden in je motivatiebrief, en dat hoeft ook niet. Beperk je tot wat vermeld staat in de vacature. Je kan ook een beetje aanvoelen waar de werkgever belang aan hecht, en hier meer op inzetten.
• Wees ook eerlijk als je een bepaalde ervaring of vaardigheid mist, en grijp daarbij de kans om aan te geven dat je deze graag wil ontwikkelen. Die motivatie is even belangrijk.
• Klink enthousiast. Soms is het fake it till you make it, maar als je daar echt graag wil werken, moet dat ook wat doorklinken in je brief. Dat betekent niet dat alles in een uitroepteken moet eindigen of je massa’s smiley moet zetten. Houd het professioneel, maar gebruik je eigen tone of voice zodat je al te platgetrapte zinnen vermijdt.
• Maak hen nieuwsgierig. Een beetje teasen kan zeker geen kwaad. Heb je een verrassende carrièreswitch gemaakt, speel dat dan uit. Geef nog niet alles bloot in je motivatiebrief, maak het hen gemakkelijk om door te vragen. Da’s een reden meer om jou uit te nodigen voor een gesprek.

Tip 2.6: besef dat een job zoeken een emotioneel proces is

Ik heb geweend. Ik heb me onzeker, afgewezen en ontgoocheld gevoeld. Ik heb opgezien tegen alle moeite doen. En mezelf opnieuw en opnieuw pushen, na de zoveelste keer. Mijn zelfvertrouwen kreeg een serieuze knauw telkens wanneer ik voor iets solliciteerde dat helemaal in lijn lag met mijn capaciteiten, en dan toch niet uitgenodigd werd voor een gesprek. Het eerste instinct is dan om de reden daarvoor alleen bij jezelf te zoeken: je schiet tekort, je hebt niet genoeg ervaring, je motivatiebrief was niet goed… Dat terwijl er heel wat andere redenen kunnen zijn die niet per se persoonlijk zijn. Gun jezelf rust om te bekomen.

Tip 2.7: spreek je sociale netwerk aan

Met deze tip geraakte ik uiteindelijk aan mijn job, dus ’t is een om te onthouden. Na 8 keer afgewezen te worden, zat het mij wat ver. Ik besloot om het anders aan te pakken. Toen ik eens rondvroeg, hoorde ik dat velen via hun sociale netwerk aan een job geraakten. Ik schudde daarom deze afbeelding en tekst uit mijn mouw.

Helemaal niet zoals ik in mijn motivatiebrief zou zetten, maar wel helemaal mezelf. Dat postte ik op een schone zaterdagochtend op Facebook, Instagram en LinkedIn (zie afbeelding hierboven).

En wawie, dat had nogal impact. Tot op vandaag werd het bericht op LinkedIn niet minder dan 4230 keer bekeken. Ik kreeg ook minstens 20 reacties met suggesties, en evenveel connectieverzoeken. Twee werkgevers, waaronder mijn huidige, benaderden mij rechtstreeks voor een babbel. Dus eigenlijk waren de rollen nu omgedraaid: zij benaderden mij voor een sollicitatie. Dat gaf wel een heel goed gevoel.

En het ging ook heel snel. Na enkele telefoontjes, online en offline gesprekken kon ik aan de slag bij de organisatie waar ik nu voor werk. Ik kende die mensen al, ze waren deel van mijn sociale netwerk, maar ik wist niet dat zij op zoek waren, en zij wisten niet dat ik de kennis en ervaring had die zij zochten. Bovendien is die organisatie bezig met swingmuziek en -dans, iets waar ik in mijn vrije tijd veel mee bezig was, maar nooit kon vermoeden dat het ooit mijn job zou worden. Een kleine vzw met fijne collega’s, vooral thuiswerk maar ook op locatie, halftijds, flexibele uren, duurzaamheid en inclusie als rode draad… Een onverwachtse match made in heaven. Binnen twee weken was mijn contract gepiept. Ik heb geluk gehad, maar ben wel echt blij dat ik een originele actie heb ondernomen.

Dat wil niet zeggen dat de klassieke manier van solliciteren niet werkt, zeker wel. Maar ook daarbij kan je sociale netwerk een duwtje in de rug geven. Een goed woordje laten doen, je CV circuleren op sociale media, al eens iemand van die organisatie aanspreken… Pro-activiteit wordt vaak beloond.

3. sollicitaties opvolgen

Gesolliciteerd, wat nu? Hopelijk krijg je snel reactie. Dat kan op twee manieren uitdraaien. Scenario 1: Je wordt uitgenodigd voor een gesprek. Dat bereid je best ook een beetje voor. In alle eerlijkheid: ik ben formeel maar twee keer op gesprek gegaan (en die job heb ik uiteindelijk niet gekregen) dus ik ben hier zeker geen pro in. Ik beperk me tot deze tip:

Tip 3.1: lees je in

Het helpt om de website of andere bronmaterialen grondig te bekijken, zodat je een zicht hebt op de activiteiten van die organisatie. Herlees de vacature en denk na over hoe jouw ervaring, interesse en vaardigheden daarbij aansluiten. Opnieuw, hierover vind je massa’s tips op het world wide web (zoals hier, hier en hier) en misschien doen we es een aparte podcastaflevering over jobinterviews.

Tip 3.2: wanneer je afgewezen wordt, vraag waarom

Het kan nuttige informatie opleveren. Ik kreeg bijvoorbeeld goeie feedback over mijn motivatiebrief, en in enkele gevallen bleek dat ze uiteindelijk iemand intern hadden aangenomen. Dan weet je ook dat het helemaal niet aan jou lag. In het slechtste geval laten ze niks weten. Ben je erg teleurgesteld, bekoel dan een dag voor je de mail stuurt.

Tip 3.3: Verbrand geen bruggen

Heeft dat bedrijf echt een grote appeal maar ben je afgewezen, check dan even of er nog opties zijn, bijvoorbeeld andere functies die openstaan, of houd hun jobpagina in het oog in de toekomst. Soms vragen ze ook of je deel wil zijn van hun rekruteringspool in de toekomst. Zeg altijd ja, je weet maar nooit.